Ospa wietrzna: nie tylko choroba dziecięca?
Choć ospa wietrzna uchodzi za łagodną chorobę wieku dziecięcego, warto znać jej prawdziwe oblicze, aktualne metody leczenia oraz sytuacje, w których może stanowić poważne zagrożenie. Zapewnij swojemu dziecku najlepszą opiekę i komfort w trakcie choroby.
- Ospa wietrzna to wysoce zaraźliwa choroba wirusowa, objawiająca się gorączką i charakterystyczną, swędzącą wysypką w postaci pęcherzyków.
- W typowym przebiegu kluczowe jest dbanie o higienę, łagodzenie świądu i unikanie drapania; absolutnie nie wolno podawać dzieciom aspiryny.
- Dla niektórych grup (noworodki, kobiety w ciąży, dorośli, osoby z obniżoną odpornością) ospa wietrzna może być bardzo niebezpieczna i prowadzić do poważnych powikłań.
- Dostępne są skuteczne i bezpieczne szczepionki przeciw ospie wietrznej, zalecane szczególnie dla osób z grup ryzyka oraz jako element profilaktyki.
Określenie „choroba dziecięca” jest stare jak świat. Wielu z nas uważa, że w tej dziedzinie nic nowego nie może się wydarzyć i leczy dzieci według przepisów prababć. A jednak się mylą. Dzięki osiągnięciom nauki w ostatnich latach nasze rozumienie wielu chorób dziecięcych i ich leczenia znacznie się zmieniło. Jedną z takich chorób jest ospa wietrzna.
Aby zarazić się ospą wietrzną, wystarczy przejść przez pokój, w którym przebywa chory – stąd w nazwie tej ostrej choroby wirusowej słowo „wiatr”. Wysypka przypomina krostki jak przy ospie prawdziwej, z tą różnicą, że ta druga choroba jest nieporównywalnie cięższa.
Ospa wietrzna – jak dochodzi do zakażenia i jakie są objawy?
Okres inkubacji, kiedy dziecko jest już nosicielem wirusa, ale choroba jeszcze się nie ujawniła, trwa 14-16 dni. Po około dwóch tygodniach od zakażenia pojawia się gorączka i ogólne osłabienie. Po kolejnych kilku dniach pojawia się wysypka: na twarzy, owłosionej skórze głowy, a następnie rozprzestrzenia się na całe ciało. W miejscu czerwonych plamek powstają pęcherzyki, które szybko pękają, a z nich wypływa płyn. Pęcherzyki pokrywają się strupkami, które odpadają w ciągu tygodnia. Zazwyczaj na skórze dziecka pojawia się około 300 pęcherzyków, rzadko mniej (czasem nie więcej niż dziesięć), a czasem znacznie więcej (nawet 1000 lub 1500). Wysypka utrzymuje się przez kilka dni, a temperatura normalizuje się po dwóch-czterech dniach od jej pojawienia się.
Leczenie ospy wietrznej – co radzą specjaliści?
Jeśli przebieg choroby jest typowy, ospa wietrzna nie wymaga specjalistycznego leczenia. Najważniejsza jest higiena i dobra opieka. Pęcherzyki swędzą, dlatego dziecko może zacząć się drapać i zakażać ranki. Wtedy mogą one zacząć ropieć – w takim przypadku strupki będą utrzymywać się dłużej, a po ich odpadnięciu mogą pozostać blizny.
W Polsce tradycyjnie smaruje się pęcherzyki gencjaną lub innymi preparatami odkażającymi. Za granicą takie metody bywają nieznane – tam pęcherzyków często niczym się nie smaruje, a w razie potrzeby stosuje się maści z antybiotykami. Wybór należy do Ciebie, jednak specjaliści coraz częściej odradzają tradycyjne, czasem wysuszające metody „malowania” każdego wykwitu, jeśli nie ma ku temu wyraźnych wskazań medycznych.
Niezbędne jest natomiast dbanie o czystość. Częściej zmieniaj dziecku piżamę i pościel, dbaj o to, by jego ręce były zawsze czyste, a paznokcie krótko obcięte. Ropiejące strupki można smarować emulsją z antybiotykiem (np. kiedyś popularną emulsją syntomycynową, która hamuje rozwój mikrobów i nie brudzi ubrań) – ale zawsze po konsultacji z lekarzem.
Jeśli wysypka pojawi się na błonie śluzowej jamy ustnej, dziecko powinno płukać usta naparem z rumianku. Zdarza się, że pęcherzyki pojawiają się na spojówce oka – nie martw się, nie zaszkodzi to wzrokowi. Przemywaj powieki naparem z rumianku i zakraplaj do oczu sól fizjologiczną.
Czego absolutnie nie wolno robić podczas ospy wietrznej? Podawać aspiryny (kwasu acetylosalicylowego). Jest to szczególnie niebezpieczne, ponieważ może wywołać ciężkie uszkodzenie wątroby i mózgu (zespół Reye’a). Jeśli temperatura przekroczy 39°C, stosuj inne leki przeciwgorączkowe, np. paracetamol lub ibuprofen.
Istnieją leki przeciwwirusowe działające na wirusa ospy wietrznej, np. acyklowir. Jednak jeśli przebieg choroby jest łagodny, co zdarza się najczęściej, ich stosowanie nie jest konieczne i powinno odbywać się wyłącznie na zlecenie lekarza.
Kiedy ospa wietrzna staje się niebezpieczna?
Dla kogo ospa wietrzna jest groźna? Ciężko chorują na nią dzieci z obniżoną odpornością, a także cierpiące na białaczkę i nowotwory – dla nich ospa może być chorobą śmiertelnie niebezpieczną. Groźna jest również dla noworodków – zwykle chorują, jeśli matka zaraziła się tuż przed porodem. Jeśli przyszła mama zachoruje na ospę wietrzną w pierwszych miesiącach ciąży, istnieje duże ryzyko (ponad 25%) uszkodzenia płodu. Gdy ospą wietrzną zarażają się dzieci cierpiące na egzemę alergiczną, wysypka bywa u nich szczególnie nasilona. Ciężko chorują również nastolatki i dorośli – pojawia się u nich wysoka gorączka, a czasem dochodzi do krwawień wewnętrznych oraz w miejscach wysypki. Lepiej więc tę „dziecięcą” infekcję przejść „na czas”, czyli w dzieciństwie.
Szczepionka przeciw ospie wietrznej – czy warto?
Pojawia się pytanie: skoro na ospę wietrzną chorują prawie wszyscy, a dla niektórych jest ona śmiertelnie niebezpieczna, dlaczego nie myśli się o szczepieniach? Szczepionki przeciw ospie wietrznej istnieją i są dostępne od niedawna. Doskonale chronią dzieci chore na białaczkę i inne choroby nowotworowe – zaszczepione dzieci albo w ogóle nie chorują na ospę wietrzną, albo przechodzą ją bez żadnych komplikacji. Czy warto szczepić przeciw ospie wszystkie dzieci? Specjaliści wciąż dyskutują. Jedni nie widzą przeszkód dla masowych szczepień (poza tym, że szczepionki są stosunkowo drogie), inni uważają, że zdrowe dzieci niekoniecznie muszą być szczepione przeciw tej chorobie, jeśli ma ona u nich zwykle łagodny przebieg. Jednak niemal wszyscy specjaliści są zgodni co do tego, że należy szczepić osoby starsze, które nie chorowały na ospę wietrzną, oraz osoby z grup ryzyka ciężkiego przebiegu choroby.
