Paznokcie: Co ich wygląd mówi o Twoim zdrowiu i jak o nie dbać?

Paznokcie to niczym okno na patologię. Oglądając je, można zdiagnozować różne choroby, związane nie tylko z samym paznokciem, ale i całym organizmem. Paznokieć pełni różne funkcje: jak pęseta przy chwytaniu drobnych przedmiotów, do drapania, chroni opuszkę palca, amortyzuje, a także pełni funkcję kosmetyczną. Na podstawie stanu paznokci czasami wnioskuje się o statusie społecznym. Patologia paznokci jest różnorodna, trudna do zdiagnozowania i czasami ciężka w leczeniu. Termin onychia obejmuje wszystkie stany zapalne lub infekcyjne bezpośrednio związane z płytką paznokcia. Paronychia to stan, w którym uszkodzony jest wał skórny otaczający paznokieć. Zrozumienie, co oznaczają problemy z paznokciami, jest pierwszym krokiem do ich rozwiązania.

Paznokieć to zwarta, rogowa płytka: gładka, lekko wypukła, przezroczysta, bezbarwna. Prześwitują przez nią naczynia krwionośne łożyska paznokcia, dlatego wydaje się różowawa. Wzrost paznokcia determinują onychoblasty macierzy. Paznokcie u rąk odrastają w ciągu 4-6 miesięcy, a u dużego palca stopy w ciągu 9-18 miesięcy (najszybciej u dzieci, wolniej u dorosłych i osób starszych). Uszkodzenie macierzy powoduje, że płytka paznokcia staje się dystroficzna, a gdy uszkodzone jest łożysko paznokcia, płytka oddziela się (onycholiza) i/lub pogrubiają się tkanki podpaznokciowe. Paznokieć składa się głównie z białek (~80%), substancji nawilżających (15-18%) i soli mineralnych (2%), w tym wapnia, który zapewnia twardość.

Łamliwe paznokcie

Najczęstszym problemem dotyczącym paznokci jest ich łamliwość. Dotyka ona 20% populacji, głównie kobiety. Termin ten obejmuje paznokcie kruche, pękające, rozdwajające się, cienkie, miękkie. Zmiany te mogą występować samodzielnie lub być związane z różnymi chorobami. Główne przyczyny są egzogenne: ciągłe moczenie rąk, kontakt z chemikaliami (kwasy, zasady, sole), urazy (używanie paznokci jako narzędzi). Rzadko jest to związane z chorobami ogólnoustrojowymi (np. liszaj płaski, amyloidoza). Podstawowe leczenie polega na ochronie i oszczędzaniu paznokci. Należy starać się nosić podwójne rękawiczki (bawełniane + lateksowe), co pomaga chronić przed ciągłym moczeniem paznokci w substancjach drażniących. Myć ręce mydłami ochronnymi, piłować paznokcie tylko wzdłuż, nigdy pionowo, aby uniknąć ich pękania. Paznokcie należy jak najmniej malować, używać tłustszego kremu do rąk, malować paznokcie lakierami leczniczymi, które poprawiają ich jędrność i chronią przed wpływem środowiska. Pozytywny wpływ na paznokcie ma witamina H (biotyna) i cysteina.

Podłużne bruzdy

Częstą przyczyną jest fizjologia, pojawiająca się z wiekiem lub nawykami życiowymi; to częsta łamliwość dystalnego końca paznokci. W leczeniu tego stanu najważniejsza jest ochrona rąk przed wodą i stosowanie specjalnych kosmetyków. Patologiczne podłużne pasma mogą występować w przebiegu łuszczycy, liszaja czerwonego płaskiego, łysienia plackowatego.

Nierówności powierzchni płytki paznokcia

Jedną z najczęstszych przyczyn jest łuszczyca. Charakteryzuje się ona wgłębieniami (naparstkowanie), żółtymi plamami, pogrubieniem płytki. Jeśli dochodzi do nadmiernego urazu otaczającej skórki (np. odsuwanie skórki kciuka palcem wskazującym, nieprawidłowy manicure), paznokieć jest poorany licznymi poprzecznymi bruzdami. Jednocześnie może dojść do uszkodzenia wału paznokciowego (paronychia), wtedy skórka czerwienieje, puchnie, boli, może rozpocząć się infekcja grzybicza lub bakteryjna.

Uszkodzenie łożyska paznokcia z onycholizą i/lub hiperkeratozą podpaznokciową

Onycholiza (oddzielanie się płytki paznokcia) może być spowodowana urazem mechanicznym lub związana z chorobami grzybiczymi, łuszczycą, egzemą, liszajem płaskim, łysieniem plackowatym. Poszukuje się przyczyn zawodowych (ciągłe przebywanie rąk w wilgoci, manipulacje agresywnymi substancjami). Jeśli onycholiza jest biała, często ma podłoże mechaniczne. Jeśli żółtawa, najczęściej jest łuszczycowa lub grzybicza. Przy zmianach łuszczycowych, proksymalna część paznokcia jest zaczerwieniona, charakterystyczne są żółtawe plamki pod płytką paznokcia, ostatecznie pojawiają się białawe masy podpaznokciowe.

Zmiany dotyczące jednego paznokcia

Wszystkie stany zapalne lub infekcyjne mogą objawiać się na jednym palcu. Jeśli uszkodzenie jednego paznokcia jest niewyjaśnione, należy pomyśleć o nowotworach paznokcia. Niektóre z nich mogą być łagodne (naczyniak, egzostoza podpaznokciowa), inne złośliwe (choroba Bowena, rak płaskonabłonkowy lub czerniak). Dlatego w przypadku niejasnych zmian na jednym paznokciu, należy skontaktować się ze specjalistą.

Melanonychia podłużna

Może to być fizjologiczna nadczynność melanocytów, plama soczewicowata, znamię barwnikowe lub początek czerniaka. U osób o ciemnej karnacji jest to stan fizjologiczny; zwiększona aktywność melanocytów w okolicy paznokcia. U osób o jasnej karnacji konieczne jest dodatkowe badanie, a czasami biopsja macierzy.

Patologia paznokcia dużego palca u nogi

Około 30% uszkodzeń paznokcia dużego palca stopy spowodowanych jest chorobą grzybiczą, jednak częste jest również uszkodzenie mechaniczne w wyniku powtarzających się mikrourazów. Diagnostyka między nimi nie jest łatwa. W przypadku chorób grzybiczych, jednocześnie może występować grzybica międzypalcowa i stóp. Grzybica może również uszkodzić urazony paznokieć; po wyleczeniu grzybicy, paznokieć pozostaje zmieniony. Jest to ważne, aby nie kontynuować leczenia przeciwgrzybiczego w nieskończoność. Inną częstą patologią jest wrastający paznokieć. Może na to wpływać nieprawidłowe obcinanie paznokci. Należy obcinać je prosto, nie zaokrąglając brzegów. Nosić wygodne obuwie.

Piękne paznokcie dają radość, satysfakcję, pewność siebie. Ponieważ na paznokcie wpływają nie tylko czynniki zewnętrzne, ale także ogólny stan organizmu, starajcie się zdrowo i pełnowartościowo odżywiać, dbać o dłonie i paznokcie, a w razie problemów zwracajcie się do specjalisty.